كليدواژه‌ها
پست الكترونيكي، اشاعهء اطلاعات، گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡ØŒ Ùهرست پستي، گروه خبري، مجلات الكترونيكي
چكيده
پست الكترونيكي به عنوان يك ابزرا مهم ارتباطي, جايگاه ويژه‌اي در زندگي امروزهء ما ÙŠØ§ÙØªÙ‡. اين وسيلهء ارتباطي به علت سهولت, سرعت Ùˆ هزينهء نسبتاً پايي آن توسط بسياري از سازمانها Ùˆ Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ Ùˆ از جمله كتابخانه‌ها Ùˆ مراكز اطلاع‌رساني به خدمت Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ شده. اين مقاله به معرÙÙŠ Ùˆ Ù†ØÙˆÙ‡Ø¡ كار با ابزارهايي چون گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡, گروههاي خبري Ùˆ Ùهرست (ليست) پستي كه از طريق پست الكترونيكي به اشاعه اطلاعات در ميان كاربران مي‌پردازند, اختصاص دارد.
بزرگترين شبكهء رايانه‌اي جهان يعني »اينترنت« كه شكل تكامل ÙŠØ§ÙØªÙ‡Ø¡ »آرپانت« مي‌باشد در سال 1971 ميلادي توسط آژانس تØÙ‚يقاتي سازمان Ø¯ÙØ§Ø¹ آمريكا Ùˆ برخي از همكاران آن در كشورهاي ديگر با تعداد اندكي عضو تاسيس گرديد. در طول سه دهه ÙØ¹Ø§Ù„يت روبه‌رشد, امروزه ميليون‌ها Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ كننده در سراسر دنيا(1) به اين شبكه عظيم جهاني وصل هستند Ùˆ به انبوه اطلاعات موجود در آن دسترسي دارند. تقريباً تمام كساني كه به اينترنت دسترسي دارند از خدمات پست الكترونيكي نيز بهره‌مند هستند. البته خدمات پس الكترونيكي Ù…Ù†ØØµØ± به اينترنت نيست Ùˆ به عنوان يك رسانه ارتباطي در سراسر اينترنت گسترده شده است.
مروري بر پست الكترونيكي
پست الكترونيكي از مهمترين Ùˆ Ù¾Ø±Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡â€ŒØªØ±ÙŠÙ† خدمات اينترنت Ù…ØØ³ÙˆØ¨ مي‌شود Ùˆ قابليت ارسال Ùˆ Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª هر نوع پيام اعم از متن, تصوير, صوت Ùˆ ... را به شكل الكترونيكي (رقومي) دارد. پست الكترونيكي شباهت زيادي به پست معمولي دارد. اغلب مراكز (مانند American On-Line, Compuserv, Delphi,... Ùˆ بسياري از بي‌بي‌اس‌ها) Ú†Ù‡ به اينترنت متصل باشند Ùˆ Ú†Ù‡ نباشند, خدمات پست الكترونيكي را نيز ارائه مي‌دهند. همچنين مراكزي (مانند MCI Ùˆ Sprint) وجود دارند كه Ùقط مشترك پست الكترونيكي مي‌پذيرند. برخي از مراكز, خدمات پست الكترونيكي را Ùقط در داخل شبكه خود ارائه مي‌دهند Ùˆ برخي ديگر امكان ارسال Ùˆ Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª پيام Ùˆ بطور كلي ارتباط با شبكه‌هاي ديگر را نيز ÙØ±Ø§Ù‡Ù… مي‌سازند. بسياري از مراكز پست الكترونيكي, امكان ذخيره كردن پيامهاي خوانده شده بر روي رايانهء مركز را به مشتري مي‌دهند-البته ممكن است براي اين منظور هزينهء اضاÙÙŠ Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª كنند. به هر ØØ§Ù„ تمام مراكز ارائه‌دهندهء اين خدمات, هزينه Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª مي‌كنند, كه برخي از آنها در قبال خدمات هزينهء ثابت دارند Ùˆ برخي ديگر نسبت به ØØ¬Ù… پيامهاي مبادله‌شده, هزينه را Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡ Ùˆ Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª مي‌كنند.
پست الكترونيكي با برنامه‌هاي شبكه‌اي ديگر از قبيل »اÙ‌تي‌پي« Ùˆ »تل‌نت« ØªÙØ§ÙˆØª دارد, چرا كه اين گونه برنامه‌ها داراي خدمت‌گيرنده/خدمت ‌دهندهء دوطرÙÙ‡ هستند كه بين Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡â€ŒÙƒÙ†Ù†Ø¯Ù‡ Ùˆ منبع اينترنتي يك ارتباط دوسويه-تقريباً شبيه ارتباطي تلÙني-برقرار مي‌سازند؛ در ØØ§Ù„ÙŠ كه اساس پست الكترونيكي بر اصل »ذخيره Ùˆ ارسال« است Ùˆ شباهت بسيار زيادي با خدمات پست معمولي دارد. پست الكترونيكي امكان ارتباط ناهمزمان Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ را ÙØ±Ø§Ù‡Ù… مي‌سازد. به عبارت ديگر, ÙØ±Ø³ØªÙ†Ø¯Ù‡ هر وقت بخواهد پيام خود را ارسال مي‌كند Ùˆ گيرنده نيز هر وقت بخواهد پيام مورد نظر را بخواند. در واقع لازم نيست ÙØ±Ø³ØªÙ†Ø¯Ù‡ Ùˆ گيرندهء پيام, ارتباط همزمان داشته باشند. هنگام ارسال يك نامهء الكترونيكي, پيام از يك رايانه به رايانه ديگر مي‌رود تا به مقصد برسد Ùˆ در مقصد به صندوق پستي سيستم گيرنده مي‌رود Ùˆ در يك ÙØ§ÙŠÙ„ (Inbox) ذخيره مي‌شود.
تجهيزات مورد نياز
وجود تجهيزات شبكه‌اي با سرعت بالا, عمليات ارسال Ùˆ Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª پيام را به ميزان بسيار قابل توجهي تسريع مي‌كند. نامه‌هاي الكترونيكي در اينترنت (بدون توجه به Ù…Ø³Ø§ÙØª) معمولاًً در عرض چند ثانيه به مقصد مي‌رسند. هر ØÙˆØ²Ù‡Ø¡ پست الكترونيكي يك خدمت‌دهنده دارد كه از »پروتكل ساده انتقال نامهء الكترونيكي« (SMTP)(2) Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ مي‌كند. براي Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از خدمات پست الكترونيكي, پس از انتخاب Ùˆ اشتراك در يك مركز ارائه‌دهندهء خدمات الكترونيكي (Mailer), يك رايانه (يا نوعي پايانه), يك مودم Ùˆ يك خط تلÙÙ† مورد نياز است. اشتراك پست الكترونيكي بدين Ù…Ùهوم است كه Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡â€ŒÙƒÙ†Ù†Ø¯Ù‡ بايد وارد رايانهء مركز خدمات پست الكترونيكي شود Ùˆ نامه‌هاي خود را ارسال Ùˆ Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª نمايد. اين مراكز اشتراك موارد ذيل را در اختيار كاربر قرار مي‌دهند:
- اطلاعات مربوط به Ù†ØÙˆÙ‡ متصل شدن به مركز؛
- نشاني پست الكترونيكي كاربر, يعني همان نامي كه ديگران هنگام ارسال نامه به وي بايد از آن Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ كنند (معمولاً اين نام از طريق تكميل ÙØ±Ù… توسط كاربر Ùˆ با تواÙÙ‚ مركز خدمت‌دهنده تعيين مي‌شود Ùˆ بايد بدون نقطه Ùˆ ÙØ§ØµÙ„Ù‡ باشد Ùˆ از هشت نويسه (كاراكتر) تجاوز نكند)Ø›
- يك نام ورود Ùˆ كلمهء رمز براي ورود به سيستم (نام ورود Ø§ØØªÙ…الاً بخشي از آدرس پستي كاربر خواهد بود)Ø›
- صندوق پستي در سيستم.
مزايا و كاربرد پست الكترونيكي
پست الكترونيكي به عنوان يكي از ابزارهاي مهم ارتباطي داراي مزايا و ويژگي‌هايي است كه اهم آنها عبارت‌اند از:
- امكان ارتباط همزمان چند كاربر (از طريق ÙƒÙ†ÙØ±Ø§Ù†Ø³ پست الكترونيكي)Ø›
- امكان ارسال همزمان پيام براي چند Ù†ÙØ± (از طريق گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡ Ùˆ Ùهرستهاي پستي)Ø›
- امكان عضويت در گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡, گروههاي خبري Ùˆ Ùهرستهاي پستي؛
- عدم نياز به ارتباط مستقيم و رو در رو؛
- امكان ذخيره و در صورت لزوم تغيير پيامهاي آنها؛
- سرعت بالاي ارسال Ùˆ Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª پيامها؛
- پايين بودن هزينه؛
- ØØ°Ù Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ÙŠØªâ€ŒÙ‡Ø§ÙŠ Ø²Ù…Ø§Ù†ÙŠ Ùˆ جغراÙيايي.
از كاربردهاي پست الكترونيكي در كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رساني مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:
- عضويت در خدمات آگاهي‌رساني جاري و اشاعهء اطلاعات گزيدهء ناشران, كتابخانه‌ها, و ...
- توليد بولتن خبري يا Ùهرست تازه‌هاي كتابخانه Ùˆ ارسال آن به مشتركين؛
- Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª مجلات Ùˆ خبرنامه‌هاي الكترونيكي؛
- Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از پست الكترونيكي براي دسترسي به بسياري از اطلاعات موجود در اينترنت؛
- ايجاد گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡ Ùˆ خبري در موضوعات مختل٠كتابداري Ùˆ اطلاع‌رساني؛
- مكاتبات اداري مانند درخواست‌هاي امانت بين كتابخانه‌اي, درخواست Ù¾Ø±ÙˆÙØ±Ù…ا از ناشر يا كارگزار, ...
پست الكترونيكي و خدمات اشاعهء اطلاعات
سهولت, سرعت Ùˆ قابليت‌هاي Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از پست الكترونيكي باعث شده كه اكثر كتابخانه‌ها Ùˆ مراكز اطلاع‌رساني علاوه بر مكاتبات شخصي كه از بديهي‌ترين خدمات پست الكترونيكي است, براي اشاعهء جديدترين اطلاعات به مشتريان خود, اين ابزار پرقدرت اطلاع‌رساني را به خدمت بگيرند. در دنباله به مهمترين شيوه‌هاي Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از پست الكترونيكي در خدمات اشاعهء اطلاعات اشاره مي‌شود.
1.Ùهرست‌هاي پستي
يكي از خدمات جذاب Ùˆ مهم در اين عرصه, دستيابي به Ùهرست‌هاي پستي(3) است. در اينترنت, Ùهرستهاي پستي متعددي براي گروهها Ùˆ ØØ±Ùه‌هاي مختل٠از جمله اطلاع‌رساني, رايانه, Ùˆ ... وجود دارند. اغلب Ùهرستهاي پستي مشتركين جديد را آزادانه مي‌پذيرند Ùˆ خدمات خود را به طور رايگان در اختيار آنها قرار مي‌دهند.
اولين گام براي پيوستن به يك Ùهرست پستي, Ø§Ø·Ù„Ø§Ø¹â€ŒÙŠØ§ÙØªÙ† از وضعيت Ùˆ موقعيت آن است. خوشبختانه بيشتر اطلاعات مربوط به Ùهرستهاي پستي در چند منبع اينترنت متمركز شده‌اند كه به سادگي قابل دستيابي‌اند. چند ليست پستي مورد علاقهء كاربران اينترنت در »بيت نت« (BITNET) نگهداري مي‌شود. برخي از پايگاههاي »بي نت« خدمت‌دهنده‌هايي هستند كه اطلاعات Ùهرستهاي پستي Ùˆ خدمات مديريتي آنها (مانند اشتراك‌پذيري) را ارائه مي‌دهند. به اين پايگاهها, »ليست سرو«(4) نيز Ú¯ÙØªÙ‡ مي‌شود. اگر آدرس يك پايگاه ليست سرو را بدانيم با ÙØ±Ø³ØªØ§Ø¯Ù† يك پيام الكترونيكي به آن مي‌توانيم اطلاعات مربوط به Ùهرست‌هاي‌پستي را Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª كنيم. براي اين منظور بايد يك نامه الكترونيكي به »ليست سرو« مربوطه ارسال Ùˆ درخواست راهنمايي كرد. به همين جهت كاÙÙŠ است درمتن پيام, كلمه Help را به تنهايي تايپ Ùˆ نامه را به نشاني »ليست سرو« ارسال كرد.
هر »ليست سرو« چند Ùهرست پستي را شامل مي‌شود. براي كسب اطلاعات دربارهء Ùهرستهاي پستي يك »ليست سرو« بايد ÙØ±Ù…ان List Short را براي آن Ø¨ÙØ±Ø³ØªÙŠØ¯. همچنين اگر بخواهيد اطلاعات مربوط به Ùهرستهاي پستي تمام پايگاه‌هاي »ليست سروها« را به دست آوريد مي‌توانيد ÙØ±Ù…ان List Global را ارسال كنيد. در پاسخ, يك نامهء الكترونيكي ØØ§ÙˆÙŠ Ø§Ø³Ø§Ù…ÙŠ بيش از 5000 Ùهرست پستي را Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª خواهيد كرد. چنانچه دربارهء يك Ùهرست خاص به اطلاعات بيشتري نياز داشته باشيد, كاÙÙŠ است ÙØ±Ù…ان Info را به همراه نام Ùهرست موردنظر (مانند Info Newjour) به »ليست سرو« Ø¨ÙØ±Ø³ØªÙŠØ¯. ÙØ±Ù…انهاي ديگر »ليست سرو« مانند Subscritpion امكان اشتراك يا لغو اشتراك در يك Ùهرست پستي شديد, تمام پيامهاي ارسالي به آن Ùهرست را Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª خواهيد كرد Ùƒ تعداد آنها, ممكن است چند پيام در Ù‡ÙØªÙ‡ يا چندين پيام در يك روز باشد.
با پيروي از »ليست سرو«هاي موجود در »بيت نت« بسياري از پايگاههاي اينترنت نيز Ùهرست‌هاي پستي متعددي تاسيس نمودند. Ùهرست‌هاي پستي اينترنت اغلب با برنامه‌اي با نام Majordomo اداره مي‌شوند كه عملكرد بسيار مشابهي با »ليست سرو« دارد. براي ÙŠØ§ÙØªÙ† Ùهرست‌هاي پستي يك پايگاه اينترنت, مي‌توانيد يك نامهء الكترونيكي به Majordomo آن پايگاه (مثلاً Majordomo@netcom.com) Ø¨ÙØ±Ø³ØªÙŠØ¯ كه در متن آن ÙØ±Ù…ان List (به تنهايي در يك سطر) وارد شده باشد. برنامه Majordomo Ùهرست‌هاي پستي يك پايگاه را اداره مي‌كند. در واقع Majordomo همان ويژگي‌هاي »ليست سرو« را دارد.
يكي از راهنماهاي گروههاي خبري Ùˆ Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡ در اينترنت Liszt مي‌باشد كه شامل سه قسمت است:
- راهنماي Ùهرست‌هاي پستي؛
- راهنماي گروههاي خبري يوزنت, (5)
- راهنماي Ú¯ÙØªÚ¯ÙˆÙŠ Ø±Ù„Ù‡â€ŒØ§ÙŠ اينترنت.(6)
شهرت Liszt بيشتر به خاطر راهنماي Ùهرست‌هاي پستي آن است, به طوري كه »ياهو« آن را يكي از ده وب سايت معتبر مي‌داند. اين راهنما, 000/80 Ùهرست پستي در سراسر جهان را معرÙÙŠ مي‌كند. جستجو در اين Ùهرستها به صورت موضوعي Ùˆ كليدواژه‌اي Ùˆ با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از منطق بولي and, or, not امكانپذير است. راهنماي Liszt به طور خودكار Ùهرست‌هاي پستي موجود در اينترنت را شناسايي مي‌كند. نشاني Liszt در اينترنت http://www.liszt.com/ مي‌باشد Ùˆ از طريق پست الكترونيكي به نشاني Liszt@bluemarble.net نيز قابل جستجو است. براي Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª جزئيات بيشتر دربارهء جستجو Ùˆ Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª اطلاعات از طريق پست الكترونيكي, بايد پيامي بدون متن به نشاني مذكور ارسال شود.
علاوه بر اين خدمت‌دهنده‌هاي Ùهرست‌هاي پستي, كاتالوگي ØØ§ÙˆÙŠ Ø¨ÙŠØ´ از 1200 Ùهرست پستي Ùهرست Ùهرست‌ها, وجود دارد كه مي‌توانيد از طريق FTP ناشناس آن را به دست آوريد: ÙØ§ÙŠÙ„ مربوطه با نام Interest Groups در دايركتوري NETINFO به نشاني Crvax.sri.com قرار دارد. دراين ليست, نام Ùهرست‌هاي پستي, Ø´Ø±Ø Ù…Ø®ØªØµØ±ÙŠ دربارهء آنها Ùˆ Ù†ØÙˆÙ‡Ø¡ اشتراك در آنها آمده است. Ù…ØØªÙˆÙŠØ§Øª اين ÙØ§ÙŠÙ„ در هر ÙØµÙ„ نوسازي مي‌گردد.
از مهمترين اطلاعاتي كه در Ùهرست‌هاي پستي ÙŠØ§ÙØª مي‌شود مي‌توان به خبرنامه‌ها, مجلات الكترونيكي Ùˆ Ùهرست مندرجات مجلات اشاره كرد.
چنانچه Ùهرست مورد علاقه‌تان را ÙŠØ§ÙØªÙŠØ¯ Ùˆ خواستيد مشترك شويد, درخواستتان را مستقيماً به نشاني پستي آن Ùهرست Ù†ÙØ±Ø³ØªÙŠØ¯Ø› بلكه براي اشتراك از »ليست سرو« يا Majordomo Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ كنيد.
2.گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡(7)
يكي از ديگر ابزارهاي الكترونيكي كه از طريق پست الكترونيكي عمل مي‌كند, گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡ مي‌باشند. با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از اين ابزار Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ÙŠ ÙƒÙ‡ داراي علايق مشترك هستند با يكديگر به Ø¨ØØ« Ùˆ Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ مي‌پردازند Ùˆ اخبار Ùˆ اطلاعات مورد علاقهء خود را مبادله مي‌كنند. گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡ با Ù†Ø±Ù…â€ŒØ§ÙØ²Ø§Ø±Ù‡Ø§ÙŠÙŠ Ù…Ø§Ù†Ù†Ø¯ Majordomo, Listproc, Listserv(R) Ùˆ ... مديريت مي‌شوند. اين سيستم هنگامي كه پيام, نامه, مقاله, خبر Ùˆ ... از سوي يك عضو به نشاني گروه ارسال شود, به طور خودكار آن را براي تمام اعضاي گروه ارسال مي‌كند.
Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ گروه Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡ ممكن است شامل چند Ù†ÙØ± در قالب يك گروه كوچك باشند كه در زمينهء موضوعي خاصي تبادل نظر مي‌كنند يا گروه بسيار وسيعي در Ø³Ø·Ø ÙƒØ´ÙˆØ±, منطقه يا جهان باشند. موضوعات مورد Ø¨ØØ« در اين گروهها ممكن است بسيار تخصصي Ùˆ علمي, يا در زمينه‌هاي عمومي‌تر باشد كه Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ بسياري مي‌توانند عضو آن شوند. عضويت در گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡ معمولاً به آساني Ùˆ از طريق ارسال پيامي الكترونيكي صورت مي‌پذيرد Ùˆ با توجه به خدمت‌دهندهء هر گروه Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡, ممكن است با يكديگر اندكي ØªÙØ§ÙˆØª داشته باشند. با عضويت در اين گروهها, مشتركين پيام خود را به نشاني گروه (Ùهرست) ارسال مي‌كنند Ùˆ به طور خودكار پيام مربوطه براي تمام اعضا ارسال مي‌شود Ùˆ در صورتي كه يكي ديگر از اعضا پاسخي براي گروه (Ùهرست) ارسال نمايد توسط تمامي اعضاي ديگر Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª مي‌گردد. گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡ همانند Ùهرست‌هاي پستي ممكن است به صورت تمام خودكار اداره Ùˆ كنترل شوند. مثلاً ممكن است مدير Ùهرست پستي, اجازه توزيع پيامهاي غيرمرتبط Ùˆ سطØÙŠ Ø±Ø§ به تمامي اعضا ندهد Ùˆ اشتباهات ويژه‌اي را كه معمولاً Ø§ØªÙØ§Ù‚ Ù…ÙŠâ€ŒØ§ÙØªØ¯ Ø±ÙØ¹ نمايد.
مسائل Ùˆ موضوعاتي كه معمولاً در گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡ Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÙŠâ€ŒØ´ÙˆÙ†Ø¯ عبارت‌اند از:
- ÙƒÙ†ÙØ±Ø§Ù†Ø³â€ŒÙ‡Ø§ÙŠ Ø¢ÙŠÙ†Ø¯Ù‡ Ùˆ موضوعات آن,
- كتابهاي جديد در زمينه‌هاي مورد علاقه,
- اخبار Ùˆ اطلاعات علمي, Ùني, هنري, Ùˆ ...,
- متن كامل مجلات الكترونيكي,
- تبادل نظرات و تجارب دربارهء مسائل خاص,
- خدمات اشاعهء اطلاعات گزيده,
- آگهي‌هاي تبليغاتي,
- خدمات آگاهي‌رساني جاري,
- Ùهرست مندرجات مجلات,
- ....
1/2.Ù†ØÙˆÙ‡Ø¡ عضويت در گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡
با توجه به اين گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡ به طور خودكار اداره مي‌شوند, لازم است كه دستورها Ùˆ ÙØ±Ù…انهاي مربوط به عضويت بدقت رعايت, Ùˆ از ØªÙˆØ¶ÙŠØ Ø§Ø¶Ø§ÙÙŠ خودداري شود. در غير اين صورت, خدمت‌دهندهء مربوط به ارسال پيامي كه ØØ§ÙƒÙŠ Ø§Ø² اشتباه بودن ÙØ±Ù…ان شما است به درخواست شما ترتيب اثر نخواهد داد. براي اين منظور مي‌توان با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از ÙØ±Ù…ان Help Ù†ØÙˆÙ‡Ø¡ عضويت Ùˆ اطلاعات ضروري ديگر را به دست آورد.
هنگامي كه ÙØ±Ø¯ جديدي در گروه مشترك مي‌شود, نشاني پستي وي به طور خودكار به Ùهرست اضاÙÙ‡ مي‌شود Ùˆ بعد از مدتي كوتاه پيامي مبني بر پذيرش اشتراك Ùˆ Ù†ØÙˆÙ‡Ø¡ كار Ùˆ ساير شرايط به وي ارسال مي‌شود Ùˆ از آن پس از تمامي پيامهايي كه گروه Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª مي‌كند نسخه‌اي نيز براي عضو جديد ارسال Ùˆ پيام وي نيز براي تمام اعضاي گروه ارسال مي‌گردد.
2/2.Ùهرست گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡Ø¡ كتابداري Ùˆ اطلاع‌رساني
گروههاي Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡ Ùˆ Ùهرستهاي پستي زيادي در زمينهء كتابداري Ùˆ اطلاع‌رساني وجود دارند, كه برخي از مهمترين آنها عبارت‌اند از:
DIGLIBâ— (Digital libraries)
Ùهرستي است براي كتابداران, Ù…ØÙ‚قان Ùˆ متخصصين اطلاع‌رساني براي Ø¨ØØ« در زمينهء مجموعه‌اي از مسائل Ùˆ Ùناوري‌ها در ارتباط با ايجاد كتابخانه‌هاي الكترونيكي.
ميزبان: IFLANET
نشاني اشتراك: Listserv@infoserv.nlc-bnc.ca
â— IFLA-L
مجمع الكترونيكي به منظور تشويق Ùˆ ترغيب ارتباط بين اعضاي ايÙلا Ùˆ جامعهء بين‌المللي كتابداري است. هد٠از ايجاد اين Ùهرست تسهيل مبادله اطلاعات Ùˆ ارتباطات ØØ±Ùه‌اي Ùˆ توسعهء آن بين اعضاي ايÙلا مي‌باشد.
ميزبان: IFLANET
نشاني اشتراك: Listserv@infoserv.nlc-bnc.ca
â— ASIS-L LISTSERV
گروه Ù…Ø¨Ø§ØØ«Ù‡Ø¡ عمومي انجمن علوم اطلاع‌رساني آمريكا مي‌باشد Ùˆ هر ÙØ±Ø¯ÙŠ Ù…ÙŠâ€ŒØªÙˆØ§Ù†Ø¯ با ارسال پيامي به نشاني listserv@asis.org براي اشتراك در Ùهرست مزبور اقدام نمايد. خط موضوع پيام ارسالي بايد خالي باشد Ùˆ جاي متن پيام خط زير نوشته Ùˆ ارسال شود:
> نام خانوادگي و نام< Subscribe asis-L
3- مجلات الكترونيكي
با گسترش اينترنت در عرصه‌هاي مختل٠اطلاع‌رساني, اكثر ناشران نشريات ادواري اقدام به راه‌اندازي سايت وب Ùˆ عرضهء Ù…ØØµÙˆÙ„ات خود بر روي اينترنت نموده‌اند. بسياري از مجلات Ùˆ خبرنامه‌هايي كه قبلاً Ùقط به شكل چاپي تهيه Ùˆ توزيع مي‌شد, امروزه از طريق اينترنت Ùˆ پست الكترونيكي قابل دستيابي مي‌باشند. مجلاتي كه از طريق پست الكترونيكي يا اينترنت قابل دسترسي مي‌باشند برخي به صورت رايگان Ùˆ برخي با پرداخت ØÙ‚ اشتراك در اختيار Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡â€ŒÙƒÙ†Ù†Ø¯Ú¯Ø§Ù† قرار مي‌گيرند. از روشهاي شناسايي اين گونه مجلات, Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از Ùهرست مجلات جديد آمريكا(8) به نشاني http://gort.ucsd.edu/newjour/, با خدمات اطلاع‌رساني BUBL (9)به نشاني http://bubl.ac.uk/ مي‌باشد.
برخي از ناشران متن كامل مقالات را به رايگان در اختيار Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡â€ŒÙƒÙ†Ù†Ø¯Ú¯Ø§Ù† قرار مي‌دهند Ùˆ برخي ديگر, تنها Ùهرست مندرجات مجلات را به صورت رايگان عرضه مي‌كنند Ùˆ براي ارائه متن كامل, نياز به اشتراك Ùˆ پرداخت ØÙ‚ اشتراك دارند. اشاعهء اطلاعات Ùهرست مندرجات مجلات از طريق پست الكترونيكي توسط ناشران, بسيار رايج است. به عنوان مثال انتشارات Elsevier Ùهرست مندرجات 1100 عنوان از مجلات خود را با عنوان Contents Direct از طريق پست الكترونيكي به رايگان در اختيار علاقه‌مندان قرار مي‌دهد. در اين خدمت, Ùهرست مندرجات مجلات, 2 تا 4 Ù‡ÙØªÙ‡ قبل از انتشار مجله (به شكل چاپي), در اختيار Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡â€ŒÙƒÙ†Ù†Ø¯Ú¯Ø§Ù† قرار مي‌گيرد. براي اشتراك Ùˆ Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از اين خدمات مي‌توان از طريق نشاني اينترنت WWW.elsevier.com/locate/contentsdirect يا نشاني پست الكترونيكي Cusubs@elsevier.co.uk اقدام كرد.
Newjour نام يكي از Ùهرست‌هاي پستي است كه در زمينه مجلات الكترونيكي Ùˆ نشاني آنها در اينترنت اطلاعات باارزشي را در اختيار Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡â€ŒÙƒÙ†Ù†Ø¯Ú¯Ø§Ù† قرار مي‌دهد. براي عضويت در اين Ùهرست پيام > نام< Subseribe Newjour را به نشاني listproc@ccat.sas.upenn.edu ارسال نماييد. توجه داشته باشيد كه Ù…ØÙ„ متن پيام Ùˆ خط موضع بايد خالي باشد Ùˆ در قسمت > نام< نام خودتان را بنويسيد.
4.گروه‌هاي خبري
گروه‌هاي خبري(10) گروه‌هايي هستند كه در Ø³Ø·Ø Ø§ÙŠÙ†ØªØ±Ù†Øª گسترده‌اند Ùˆ تقريباً به تعداد موضوعات موجود در اين شبكه, گروه خبري ÙØ¹Ø§Ù„ وجود دارد. گروههاي خبري در موضوعات سياسي, اجتماعي, ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÙŠ, تجاري, اطلاع‌رساني, Ùˆ ... ÙØ¹Ø§Ù„‌اند Ùˆ تاكنون بيش از 000/12 گروه خبري شناخته شده است. براي دسترسي به هر موضوعي در هر گروه خبري بايد به كارگزار خاصي دسترسي داشته باشيم. هيچ يك از ارائه‌كنندگان خدمات اينترنتي نمي‌توانند تمام گروههاي خبري را پوشش دهند. دسترسي به تمام گروههاي خبري امكانپذير است, اما براي عضويت در هر گروه خبري بهتر است ØØ¯Ø§Ù‚Ù„ دو Ù‡ÙØªÙ‡ قبل از عضويت, اخبار Ùˆ اطلاعات آن گروه خبري مورد مطالعه Ùˆ بررسي قرار گيرد Ùˆ سپس براي عضويت اقدام شود, چرا كه وصل شدن به گروه خبري Ùˆ ارسال پيام به آن از همان ابتدا, مانند پريدن به وسط ØØ±Ù Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ÙŠ Ø§Ø³Øª كه در ØØ§Ù„ Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ هستند.
سلسله مراتب گروههاي خبري سالها پيش تدوين شده و هنوز وجود دارد و »7كلان« (7 Big) ناميده مي‌شود:
- Alt:موضوعات نامعمول؛
- Comp: امور رايانه؛
- Misc: Ù…Ø¨Ø§ØØ« Ù…ØªÙØ±Ù‚Ù‡,
- News: اخبار يا موضوعات مربوط به يوزنت و خود گروه خبري,
- Rec: سرگرمي,
- Sci: موضوعات مختل٠علمي,
- Soc: موضوعات علوم اجتماعي,
- Talk: موضوعات عمومي و همگاني.
اگر تازه وارد يوزنت شده‌ايد Ùˆ مي‌خواهيد از گروههاي خبري Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ كنيد. بهتر است كه از news.announce.newgroups Ùˆ news.answers Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ نماييد. تا با شرايط Ùˆ چگونگي كار گروههاي خبري آشنا شويد.
اشاعه اطلاعات گزيده و آگاهي‌رساني جاري
از مهمترين خدماتي كه كتابخانه‌ها Ùˆ مراكز اطلاع‌رساني, به خصوص كتابخانه‌هاي تØÙ‚يقاتي, تخصصي Ùˆ دانشگاهي Ùˆ مراكز تجاري, ناشران, Ùˆ ... براي متقاضيان Ùˆ Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡â€ŒÙƒÙ†Ù†Ø¯Ú¯Ø§Ù† خود ارائه مي‌كنند, خدمات آگاهي‌رساني جاري Ùˆ اشاعهء اطلاعات گزيده هستند. با اين خدمات, اعضاي كتابخانه يا مشتركين به طور خودكار از جديدترين اطلاعات Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØªÙŠ ÙƒØªØ§Ø¨Ø®Ø§Ù†Ù‡ مطلع مي‌گردند. Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ÙŠ ÙƒÙ‡ به موضوع خاصي علاقه‌مندند Ùˆ در آن زمينه به تØÙ‚يق مي‌پردازند, اطلاعات مورد علاقهء خود را از ميان انبوه اطلاعات موجود به صورت گزينشي Ùˆ دائم Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª مي‌كنند.
با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از Ùهرست پستي در پست الكترونيك, اطلاعات مورد نظر تنها يك بار وارد رايانه مي‌شود. پس از آن اطلاعات Ùˆ ÙØ§ÙŠÙ„هاي موردنظر به طور همزمان, به سرعت Ùˆ بدون دخالت نيروي انساني به طور خودكار Ùˆ به تعداد مشتركيني كه قبلاً نشاني پست الكترونيكي آنها وارد Ùهرست پستي شده, براي تمامي Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ ارسال مي‌شود. ممكن است اطلاعات موجود در رايانه براي ارائه خدمات Ùوق, نتيجه ورود اطلاعات از طريق ØµÙØÙ‡ كليد, يا كاوش در پايگاه اطلاعاتي ديگري باشد.
شركتها Ùˆ مراكز اطلاع‌رساني تجاري Ùˆ ناشران نيز با ايجاد Ùهرستهاي پستي به ارائه خدمات آگاهي‌رساني جاري Ùˆ اشاعهء اطلاعات گزيده مي‌پردازند Ùˆ از اين طريق با كمترين هزينه به ارائه خدمات, بازاريابي Ùˆ ارسال آخرين اخبار Ùˆ اطلاعات مورد نياز مشتركين مي‌پردازند, كتابخانه‌ها Ùˆ Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ Ù…ØÙ‚Ù‚ Ùˆ علاقه‌مند, با عضويت در Ùهرستهاي پست الكترونيكي مي‌توانند از آخرين اطلاعات موجود در جهان در ارتباط با موضوع مورد علاقهء خود آگاه گردند. هر چند كه تعدادي از ناشران Ùˆ شركتهاي تجاري براي ارائه اين خدمات هزينه Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª مي‌كنند ولي بيشتر اين خدمات رايگان است Ùˆ هزينه‌اي بابت آن پرداخت نمي‌شود. كاÙÙŠ است يك بار براي عضويت در اين Ùهرستهاي پستي اقدام شود؛ از آن پس, تا زماني كه از طر٠مشترك اعلام قطع اشتراك نشود, به Ù…ØØ¶ توليد يا Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª اطلاعات جديد, اطلاعات مربوطه به طور خودكار براي وي ارسال مي‌شود. شناسائي Ùˆ عضويت در Ùهرستهاي پستي كه به ارائهء اين گونه خدمات مي‌پردازند يكي از روشهاي بسيار خوب Ùˆ Ù…Ùيد براي دسترسي به اطلاعات روزآمد Ùˆ جاري مي‌باشد.
پست الكترونيكي در آينده
پست الكترونيكي يكي از ابزارهاي Ùوق‌العاده مناسب براي مكاتبات شخصي, يك برنامهء شبكه‌اي براي دستيابي نسبتاً آسان به منابع Ùˆ نيز رسانه مناسبي براي ارتباطات بين شبكه‌ها است Ùˆ به سرعت خود را براي مبادلهء داده‌هاي دودويي منطق مي‌سازد.
با به ميان آمدن پست الكترونيكي, ابزارهاي اصلي به كارگيري اينترنت كامل مي‌شود. كاربران با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از اين ابزارها, به خواسته‌هاي خود دست مي‌يابند. به نظر نمي‌رسد كه هيچ يك از اين ابزارها منسوخ شوند, بلكه Ù¾ÙŠØ´Ø±ÙØª در جهت Ø§ÙØ²Ø§ÙŠØ´ امكانات اين برنامه‌هاي كاربردي خواهد بود.
پي‌نوشت‌ها
1-براساس آخرين آمار اينترنت در آوريل 2000, تعداد 148 ميليون Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡â€ŒÙƒÙ†Ù†Ø¯Ù‡ در سراسر جهان به اينترنت متصل هستند كه از اين تعداد 87 ميليون مربوط به دو كشور ايالات Ù…ØªØØ¯Ù‡ آمريكا Ùˆ كانادا مي‌باشند.