جزوات درس تجزیه Ùˆ تحلیل سیستم ها  توزیع شده  Ø¯Ø± کلاس

بنام خدا

فصل های 1-2-3

تحلیل  ÙˆØ·Ø±Ø§Ø­ÛŒ سیستم ها :کار ظریف Ùˆ دشواری است برای ساخت سیستم های اطلاعاتی جدید Ùˆ یا تغییر بهینه کردن سیستم های موجود .

سیستم های اطلاعاتی : سیستم هایی که در آنها از کامپیوتر برای دستکاری اطلاعات در جهت ایجاد قابلیتهای جدید استفاده می شود.سیستم های اطلاعاتی کامپیوتری شامل مرز و حدودی است که تعدادی زیر سیستم را می پوشاند مجموعه این زیر سیستم ها تشکیل سیستم اطلاعاتی مارا می دهند مثل زیر سیستم حسابداری –پرسنلی –حقوق و دستمزد و.......)همین طور شامل هدفی است که ماهیت سیستم را تعیین می کند+بازخورد یا feedback که تعیین می کند خروجی در حال حاضر سیستم آیا هدف سیستم را محقق می سازد و یا نه؟بازخورد برای نظارت بر عملکرد درست و بهینه سیستم طراحی می شود(تعدادی زیر سیستم +هدف +مرز+بازخورد=سیستم اطلاعاتی کامپیوتری )

فرایندهای ساخت سیستم :برا ÛŒ ساخت سیستم های اطلاعاتی 3 نوع فرایند باید بصورت موازی Ùˆ در کنار هم انجام شوند1- فرایندهای توسعه Ú©Ù‡ توسط ابزاری بنام ابزار کیس پشتیبانی Ù…ÛŒ شود این ابزار با ایجاد واسط گرافیکی کار تولید Ùˆ نگهداری مدل ها را برای سیستم آنالیست انجام Ù…ÛŒ دهد تا تحلیلگر وقت بیشتری را صرف طراحی نماید تا کار دستی Ùˆ عبارتست از یک سری مراحل پیاپی در جهت ساخت سیستم جدید .(یک ایده ابتدایی (خیالی )بررسی شده Ùˆ بعد از ارزیابی طراحی ونهایتا پیاده سازی Ùˆ نصب Ù…ÛŒ گردد به این فرایندها چرخه حیات سیستم (sys life cyle)نیز Ù…ÛŒ گویندکه خود شامل مراحل زیر است الف :تعریف مفهومی مساله (تعریف مساله:تحلیلگر با ملاحظاتی چند اهداف پروژه را لیست Ù…ÛŒ نماید-تحلیل امکان سنجی :تحلیلگر با توجه به امکانات Ùˆ محدودیتها ÛŒ سازمان راه حلهایی را مدل سازی مینماید Ùˆ به مدیریت ارجاع Ù…ÛŒ دهد ضمنا یک را حل اساسی تر را پیشنهاد Ù…ÛŒ کند در گزارش امکان سنجی باید ریسکها نیروی انسانی لازم امکانات لازم محدودیت ها Ùˆ مشکلات –محدوده کاربرد –هزینه ها Ùˆ طول حیات پروژه  Ùˆ نهایتا تعیین مقرون به صرفه بودن یا نبودن سیستم دیده شود)ب :تعیین مشخصات سیستم (تحلیل –خواسته ها)ج :طراحی (معماری –تفضیلی (توضیحات در ادامه .....))د:توسعه –ساخت وپیاده سازی Ùˆ نصب .در ضمن مکانیسم های تضمین کیفیت مثل وارسی(verification) Ùˆ یا اعتبارسنجی (validation)کیفیت تبدیل مدلها بهم Ùˆ یا خروجی هر مرحله از فرایند توسعه را تضمین Ù…ÛŒ کند.تست وارسی تعیین Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ در اثر یک ورودی درست آیا یک خروجی درست متناظر با آن ایجاد شده یا نه Ùˆ تست اعتبار سنجی تعیین Ù…ÛŒ کند آیا خروجی مورد نظر همان خواسته کاربر است با نه؟این تستها در طول فرایند توسعه انجام Ù…ÛŒ شوند.

2- فرایندهای مدیریتی که توسط ابزاری بنام مدیریت پروژه پشتیبانی می شود.

3- فرایندهای پشتیبانی که توسط ابزاری بنام مدیریت پیکربندی یا اسناد پشتیبانی می شود.(مدیریت بر مستندات سیستم (شامل نمودارهای پیشرفت پروژه- مشاهدات –پرسشنامه ها –مشخصات تستها -یشنهادات -مسیرهای بحرانی –دستورالعمل ها- راهنمای رویه ها- برنامه هاو....)

روشهای ساخت سیستم 2 نوع است 1-موردی :برای ساخت سیستم های شخصی کوچک مثل یک صفحه گسترده برای نگهداری بودجه یک مدیر (در ابعاد کوچک )2-ساختیافته :سیستم های پیچیده بزرگی که روشهای رسمی تر و مشکل تری را میطلبد و باید قبل از هر کاری نیازها شناخته و بررسی گردد.تا در نهایت جمیع انتظارات برآورده شوند-ساخت این سیستم ها می تواند برای مثال مثل ساخت یک خانه باشد که ابتدا با یک ایده خیالی شروع می کنیم و بعد از شناخت مشخصات خانه خیالی طرح آنرا (نقشه بعنوان یک مدل:مدل چارچوبی است برای تصمیم گیری و آن چیزی است که بر اساس اصطلاحات دنیای کاربری و یا دنیای سیستم و....ساخته شده تا مشخصات دقیق سیستم را با ابزاری گرافیکی تعیین کند)به معمار (برنامه نویس )می دهیم تا کار پیاده سازی آن انجام گیرد.مراحل متودولوژی ساخت سیستم هم به این قرار است که 1- پیشنهاد را حل(تعریف مساله و تحلیل امکان سنجی )--->ایجاد مشخصات سیستم جدید(تعیین مشخصات سیستم با بهره گیری از منابع اطلاعاتی سازمان ) --->طراحی---- > ساخت سیستم (در اثنای این کار عملیات کار تحلیل جهت ایجاد درک درستی از سیستم انجام می شود موفقیت کار بسیار وابسته به این تحلیل است )

چه کسانی در سیستم اطلاعاتی جدید نقش دارند؟مدیران بعنوان مراجع تصمیم گیری بودجه ومنابع دیگر +برنامه نویسان +کاربران +سیستم آنالیستها+مدیران شبکه +طراحان بانکهای اطلاعاتی و شبکه+احتمالا طراحان وب .

سیستم آنالیست باید با اصطلاحات هر کدام از اینها آشنا بوده و با حیطه کاری آنها اشنایی کافی داشته باشدهمین طور فناوریهای هر کدام از اینها را بشناسدو چگونگی شرکت انها را در پروژه بداند چرا که با همه افراد فوق برای سیستم آتی تعامل (رابطه متقابل )خواهد داشت.

اهمیت کار  سیستم آنالیست از آنجهت است Ú©Ù‡ بدلیل تنوع فناوری های جدید نیاز های کاربران بسیار متنوع تر Ùˆ متغیر تر است Ùˆ حتی گاها  حتی متضاد. Ùˆ واضح است Ú©Ù‡ ارضای چنین خواسته های متنوعی بسیار مشکل است اما هدف بهره وری در سازمان است .یعنی از حد اقل امکانات بیشترین بهره Ùˆ سود عاید سازمان گردد(مکان –زمان Ùˆ نیروی انسانی Ùˆ....)علاوه بر این سیستم آنالیست Ù…ÛŒ کوشد افزایشی را در کیفیت Ùˆ کاهشی را در ریسکها Ùˆ خطاها در سیستم ایجاد نمایدو در نهایت سیستم را طوری طراحی نماید Ú©Ù‡ رضایت کاربران را تامین نماید.

برای موفقیت .سیستم آنالیست باید با ساختار سازمانها آشنا باشد تا ماهیت سازمان را درک کرده و درست عمل نماید

1-     سازمان با ساختارهای قدیمی سلسله مراتبی (تقریبا منسوخ )

2-     سازمانهای جدید با ساختار مسطح

3-     سازمانهای ترکیبی

ویژگی سازمانهای نوع اول (سلسله مراتبی )افراد سازمان فقط در سطوح مجاور با هم تبادل اطلاعات و تعامل دارند و هر گونه تغییر در هر سطحی باعث تغییرات شگرفی در بقیه سطوح می شود:مثل یک هرم که در راس آن کاربران راهبردی (مدیران :تعیین استراتژی ها و سیاست گذاریهای کلان سازمان )و در یک سطح پایین تر کاربران مدیریتی و در سطح آخر کاربران عملیاتی یا آنها که عملیات روتین سازمان را انجام می دهند.

ساختارهای مسطح در هر سازمان :تعیین تعدادی تیم کاری برای انجام امورات سازمان .نقش ها می تواند عوض شود و گروههای کاری می توانند با هم هماهنگی –مشورت و تعامل داشته باشند.

مساله مهم پشتیبانی از تیم ها با سیستم های ویژه است مثل کنفرانس تلفنی –چت –پست الکترونیک –ویدیو کنفرانس –میتینگ –گروههای مباحثه –وب و..........

تعریف عملیات Ùˆ فرایند:آنچه Ú©Ù‡ حیات یک سازمان وابسته به آن است مثل خرید یک قطعه یا استخدام جدید Ùˆ نظایر آن عملیات نامیده Ù…ÛŒ شود Ùˆ روش انجام عملیات را فرایند Ù…ÛŒ نامندبرای خرید قطعه فرایند Ù…ÛŒ تواند این باشد Ú©Ù‡ قسمت خواهان قطعه .در خواست خود را در فایل مشترک request-file بگذارد Ùˆ مثلا کارگزار سازمان فایل مزبور را دیده ok  Ø¯Ù‡Ø¯ Ùˆ پیشنهادی در فایل order-file  Ø¨Ú¯Ø°Ø§Ø±Ø¯Ùˆ همین طور الی آخر

فرایندها به دو دسته تقسیم Ù…ÛŒ شوند 1- ساختیافته :فرایندهای از پیش تعیین شده ای Ú©Ù‡ از قبل رفتاری مشخص دارند2- فرایندهای غیر مترقبه  Ú©Ù‡ از قبل معلوم نیستند Ùˆ در اثر یک خروجی Ùˆ یا ورودی غیر مترقبه حادث Ù…ÛŒ شوندو رفتار شناخته شده ای از قبل ندارند.سیستم های کامپیوتری با بهره گیری از فناوریهای جدید براحتی Ù…ÛŒ تواند فرایندهای ساخت یافته را پشتیبانی نماید(بنحو احسن ) با بهره گیری از سیستم های پردازش تراکنش Ù…ÛŒ توانیم این نوع فرایندها را مدیریت نماییم.سیستم های پردازش تراکنش از نوع batch:تراکنش ها را جمع Ù…ÛŒ نماید Ùˆ در یک زمان مشخص به پردازش انها مشغول Ù…ÛŒ شود مثل پردازش حقوق کارمندان یک اداره Ú©Ù‡ آخر ماه انجام Ù…ÛŒ شود2- پردازش تراکنش از نوع online:Ú©Ù‡ به محض رویت یک تراکنش آنرا پردازش Ù…ÛŒ نماید مثل درخواست نشستن  اضطراری یک هواپیمای مسافری به سیستم مکانیزه برج مراقبت فرودگاه.

اگر تراکنشی وارد یک سیستم پردازش تراکنش شود باید تستهای سازگاری Ùˆ صحت داده هاانجام شود Ùˆ بعدا باتعاملی با بانک اطلاعات تازه سازی در بانک انجام  Ú¯Ø±Ø¯Ø¯(refresh) Ùˆ در نهایت بعنوان خروجی جواب تراکنش را داشته باشیم.

سیستم های پشتیبانی از تصمیم گیری سیستم هایی هستند Ú©Ù‡ با بهره گیری از الگوریتمی بهینه طرح ها Ùˆ فرضیه ها Ùˆ را Ù‡ حلهای مختلف کاربران را در تصمیم گیری یاری Ù…ÛŒ نمایند در مورد مثال بالا  ورودی های دما فشار هوا وضعیت باند رطوبت ترافیک باند Ùˆ.... بعنوان ورودی وارد این نوع سیستم ها Ù…ÛŒ شوند Ùˆ بعنوان خروجی ما شاهد یک تصمیم گیری خواهیم بود اینکه مجوز نشستن صادر Ù…ÛŒ شود Ùˆ یا نه؟

منابع اطلاعاتی سازمان:1- کاربران2- برنامه ها Ùˆ دستورالعملها (برای فهم ریزه کاریهای سیستم جدید مثل ساختار احتمالی بانک اطلاعاتی لازم است برنامه های نرم افزاری سیستم موجود مورد بررسی قرار گیرد3- فرم ها –گزارشات –رویه ها  Ùˆ راهنمای رویه ها 4- مستندات

روشهای کسب اطلاعات (نقش افراد –ابزار-تجهیزات –وظیفه Ùˆ نحوه فعالیت افراد-محل کار –جریانهای داده Ùˆ...):مصاحبه –پرسشنامه –مطالعات دیداری Ùˆ شرکت در محل کار-جمع آوری الکترونیکی داده ها-شبیه سازی Ùˆ الگوسازی 

مصاحبه :در مورد کم و کیف مصاحبه –نحوه سوالات –زمان –مکان –افراد طرف مصاحبه –معایب و مزایاو شرایط دیگر موفقیت مصاحبه لازم به توضیح نیست اما باید دانست برای کسب اطلاعات از کاربران سازمان یا باید با آنها ترتیب مصاحبه بدهیم و یا فرم های پرسشنامه را در اختیار آنها قرار دهیم و یا باید با شرکت در محل کار انها از نزدیک با وظایف تفضیلی انها و نقاط ضعف و قدرت سیستم موجود اشنا شویم (مشاهدات اتناگرافی )

مصاحبه باید به روش بالا به پایین انجام شود=top down  Ú†Ø±Ø§ Ú©Ù‡ همکاری مدیران باعث همکاری بقیه شده Ùˆ در ضمن مدیران Ù…ÛŒ توانند کاربران کلیدی را برای کسب اطلاعات توسط ما به ما معرفی کنند. بعد از مصاحبه با مدیران (موضوع :خط مش های Ú©Ù„ÛŒ )مدل سطح بالای سیستم ساخته Ù…ÛŒ شود آنگاه این مدل سطح بالا ارزیابی Ù…ÛŒ شود Ùˆ بعد از آن نوبت به کاربران تفضیلی Ù…ÛŒ رسد Ú©Ù‡ باید بعد از کسب اطلاعات ازآنها مدل ساخته شده سطح بالا را به مولفه های تفضیلی بسط دادو الی اخر ...

خلاصه مطلب اینکه سیستم آنالیست با شناخت منابع اطلاعاتی سازمان Ú©Ù‡ مهمترین آنها کاربران هستند Ùˆ با شناخت روشی درست Ùˆ بهینه برای کسب اطلاعات  رویه جستجوی درستی را Ø´Ú©Ù„ Ù…ÛŒ دهد Ùˆ با روشهای مدلسازی مثل نمودارهای جریان داده از این رویه جستجو پشتیبانی Ù…ÛŒ کند.

مصاحبه دارای 3 قسمت مقدمه (معرفی –تشکر –تعیین هدف )و بدنه(سوالات) و نهایتا قسمت نتیجه گیری است .باید کاربران احساس نکنند کار مصاحبه گر کاری عبث بدون هدف و بدون سازماندهی است و یا خطراتی را برای آنها از لحاظ امنیت شغلی و ... ایجاد خواهد کرد بلکه باید به کاربران مورد مصاحبه فهماند که هدف شما خدمت به آنها و حل مشکلات آنهاست و....

فصلهای 6-7

روش سازمان یافته برای هماهنگی فعالیتها و نگهداری اشیا و مستندات از آنجهت الزامی است که در حداقل زمان ممکن به نتیجه مطلوب پروژه برسیم .داشتن مکانیسمهایی برای مدیریت اسناد و توزیع بهینه آنها بین تیم های

مختلف کاری برای حیات  Ù¾Ø±ÙˆÚ˜Ù‡ الزامی است تا از دوباره کاریها جلوگیری شود.فرایندهای پشتیبانی Ú©Ù‡ روشهای مدیریت اسناد Ù…ÛŒ باشند توسط ابزاری بنام مدیریت پیکربندی پشتیبانی Ù…ÛŒ شود.فرایندهای توسعه توسط ابزاری بنام ابزار  Ú©ÛŒØ³ پشتیبانی Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ با تولید واسطهای گرافیکی کاربر کار تولید ونگهداری مدلها را بعهده دارد.Ùˆ در نهایت فرایندهای مدیریتی توسط ابزاری بنام مدیریت پروژه پشتیبانی میشود(نمودارهای گانت ÙˆPERTÙˆ....) برای مدیریت پروژه نرم افزارهای زیادی ساخته شده (Harvard project-ms project…..مدیریت پروژه  Ø´Ø§Ù…Ù„ 3 قسمت است :

1-     برنامه ریزی

(تعیین یا تخمین زمان شروع و پایان و مدت هر وظیفه و تعیین توالی و ترتیب آنها) (وظایف 2و3 به موازات هم اجرا میشونددر حالیکه شرط شروع وظیفه 4 خاتمه وظایف 2و3 است .(تبیین یک برنامه درست و بهینه برای شروع پروژه)

         

1

2

4

3

2- سازماندهی منابع

 (کامپیوترها – فضای محیط کار Ùˆ.... Ùˆ از همه مهمتر منابع انسانی پروژه Ùˆ تععین ساختار تیمی درست Ùˆ بهینه) انتخاب بهترین ترکیب ممکن برا ÛŒ تیم های کاری از لحاظ توانایی ها Ùˆ قابلیت ها Ùˆ...به موفقیت پروژه خیلی Ú©Ù…Ú© میکند.

تیم های باز:بر عکس تیم های بسته نقش اعضا قابل تغییر است حتی ممکن است نقشی جدیدتعریف شود.(مشورت با دیگر گروهها)

تیم های بسته :تجزیه فعالیتی بزرگ به چند فعالیت کوچکتر Ùˆ انجام آنها به ترتیب .اعضا ثابت هستند  Ùˆ نمی توانند وارد یا خارج شوند.به این نوع ساختارهای تیمی  ساختار تیمی  ساخیافته نیز Ù…ÛŒ گویند.

تیم های تصادفی : کارهای اعضای تیم موردی است و ممکن است تغییر کند.

تیم های همگام :

3- نظارت بر حسن اجرا

 Ùˆ دقت پیشرفت پروژه(با ارزیابی نمودارهای گانت یا PERT Ùˆ مشخص کردن مسیرهای بحرانی (مسیرهایی Ú©Ù‡ در آنها وظایف باید دقیقا در زمان تعیین شده انجام شوند Ùˆ نه دیرتر) تعیین شود آیا اهداف وظایف براورده Ù…ÛŒ شود یا نه؟

ارزیابی خطر (RISK):

خطر آن دسته عوامل محتملی است Ú©Ù‡ زمان Ùˆ هزینه پروژه را فراتر از حد انتظار Ù…ÛŒ برد Ùˆ مانع از تحقق خواسته های کاربران Ù…ÛŒ شود.مثل استفاده از یک نوع فناوری جدید در پروژه مثل وب Ú©Ù‡ خطر عدم پذیرش را ایجاد Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ مدیریت در راستای ارزیابی خطر باید پرسنل متخصصی را در این راستا آموزش داده  Ùˆ یا استخدام نماید Ùˆ یا اینکه سیستم جدید را به مرور زمان پیاده سازی نماید.یا از این قبیل تمهیدات......

بهتر است در آغاز هرمرحله وقبل از شروع مرحله بعد خطر ها شناخته و ارزیابی شوند و با تمهیداتی از قبیل الگوسازی> آموزش و.... مدیریت خطر انجام شود.این کار برای موفقیت کار لازم است .

بررسی اولین مرحله توسعه پروژه (تعریف مساله و تحلیل امکان سنجی )

تعریف مساله :سیستم آنالیست با بهره گیری از ملاحظات درونی (دیدگاههای افراد درون سازمان در رابطه با نقاط ضعف و قدرت سیستم جاری وقابلیتهای نادیده گرفته شدهو..)و ملاحظات خارجی مثل بررسی عملکرد سازمانهای رقیب و سیاستهای تاثیر گذار دولتی و….شناسایی مشکلات سر راه پروژه را آغازکرده و تعیین اهداف آن (اهداف نباید غیر قابل دسترس و خیلی ایده آل باشند محدودیتها و مشکلات و هزینه ها در نظر گرفته می شود)را به انجام می رساند.

امکان سنجی :

بعد از تعیین اهدافسیستم آنالیست به  Ø§Ø±Ø§Ø¦Ù‡ راه حلها Ùˆ ارزیابی امکان سنجی انهامی پردازد(راه حلها باید در چارچوب توانایی های سازمان باشند Ùˆ نباید غیر دست یافتنی باشند(خلاقیت Ùˆ قدرت تخیل Ùˆ ابتکار عمل – در نظر داشتن محدودیتها Ùˆ مشکلات Ùˆ هزینه هاو اولویتها )

امکان سنجی تکنیکی : تعیین میکند آیا سازمان به نیروهای متخصص برای کار با فناوری جدید احتیاج دارد یا نه؟و آیا سازمان ظرفیت تکنیکی لازم برای بهره گیری از فناوری جدید را خواهد داشت یا نه؟

امکان سنجی عملیاتی :شامل کارایی تکنیکی (آیا سیستم جدید Ù…ÛŒ تواند اطلاعات کافی را برای پرسنل سازمان مهیا کند ØŸ)وتعیین  پذیرش یا عدم پذیرش در سازمان است .این نوع امکان سنجی آموزشها Ùˆ تغییر در ساختار سیستم را برای پیاده سازی تعیین Ù…ÛŒ کند.

امکان سنجی اقتصادی :

تعیین میکند در اثر سیستم جدید چه کارهایی حذف شده(کاهش هزینه تولید-افزایش فروش در اثر بهبود سیستم وکاهش هزینه پردازش در اثر استفاده از سیستم جدید و.....) و به این ترتیب چه عوایدی نصیب سازمان می شود.

در مقابل برای طرح و پیاده سازی سیستم جدید چه هزینه هایی لازم خواهد بود؟(هزینه نوشتن نرم افزار-هزینه نیروی انسانی – آموزش – مشاوره - تبدیل –هزینه مواد-خرید فناوری جدید –کامپیوترها و….)

 Ø¨Ø¹Ø¯ با ارزیابی این دو مقوله تعیین Ù…ÛŒ شود سیستم جدید مقرون به صرفه خواهد بود یا نه؟(سرمایه برخواهد گشت یا نه؟)

سیستم آنالیست برای درک بهتر تعریف مساله Ùˆ امکان سنجی گزارش کار خود را همراه  با نمودارهایی (مدل ها ÛŒ گرافیکی به  مدیریت ارجاع Ù…ÛŒ دهد تا یک راه حل انتخاب شود.Ù…ÛŒ تواند این کار با پیشنهاد یک راه حل انجام شود(امتیازات تکنیکی عملیاتی Ùˆ اقتصادی –قابل فهم برای مدیریت –قانع کننده –و ایجاد اطمینان برای مدیریت Ú©Ù‡ هزینه ها واهداف Ùˆ خطرها دیده شده اندو ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاری )

بنام خدا

فصل 8 Ùˆ 9 (مدلسازی بروش نمودارهای جریان داده برای مدلسازی فرایندهای سیستم Ùˆ نمودارهای E-R    Ø¨Ø±Ø§ÛŒ مدلسازی داده های سیستم )

برای تحلیل سیستم های ساختیافته (سیستم هایی که طی چند مرحله معین از پیش تعیین شده و در اثر اجرای متوالی آن مراحل (فرایندهای توسعه یا چرخه حیات سیستم ) از روشهای مدلسازی استفاده میکنیم که برای ایجاد مدلهای تحلیل و مدل خواسته ها در مرحله تعیین مشخصات سیستم(دومین مرحله از فرایند توسعه سیستم )بکار می رود.مدلها در تحلیل سیستم های ساختیافته از 3 قسمت تشکیل شده اندو اهمیت فوق العاده ای دارند 1- فرایند ها 2-داده ها 3-عملیات سیستم

 Ú©Ù‡ نمودارهای جریان داده برای نمایش Ùˆ مدلسازی  فرایندها مورد استفاده قرار Ù…ÛŒ گیرند.Ùˆ نمودارهای E-R برای مدلسازی داده ها(این نمودارها شامل نهادهاو رابطه ها Ùˆ صفات نهادها Ùˆ رابطه هاست )نمودارهای DFD (دماکرو)از نمادهایی برای مدل سازی استفاده میکند 1- دایره برای نمایش فرایندها :عملیاتی Ú©Ù‡ توسط سیستم انجام Ù…ÛŒ گیرد داخل دایره شماره Ùˆ نام فرایند ذکر Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ منحصر بفرد است -2 مستطیل برای نمایش نهادهای خارجی یا اشیایی Ú©Ù‡ در بیرون از سیستم وجود دارند Ùˆ ما کنترلی روی آنها نداریم اگر این نهادها داده ای را به سیستم وارد کنند منبع Ùˆ اگر از داده های تهیه شده توسط سیستم استفاده کنند حفره یا SINK نامیده Ù…ÛŒ شوند Ùˆ نام منحصر بفردی دارند.3- یک فلش Ú©Ù‡ برای نمایش جهت جریان داده مورد استفاده قرار Ù…ÛŒ گیرد (بین دو فرایند یا بین یک فرایند Ùˆ نهاد خارجی Ùˆ یا بین فرایند Ùˆ مخزن داده ها-4 یک خط ضخیم Ú©Ù‡ برای نمایش انبار داده ها مورد استفاده قرار Ù…ÛŒ گیرد با یک نام مستقل Ùˆ منحصر بفرد.انبار داده ها یا فایل جایی است برای ذخیره Ùˆ بازیابی داده ها.البته ممکن است در کتب مختلف نمادهای بیشتری نیز در رابطه با نمودارهای dfd دیده شود ولی مبنای کار ما در این درس نمادهایی است Ú©Ù‡ خود دماکرو پیشنهاد کرد.

ترکیب درستی از این نمادها برای مدلسازی در مراحل مختلف پروژه مورد استفاده قرار میگیرد. باید در نظر داشت معیارهای صحت یک DFDبشرح ذیل است:

1-     نمودار جریان داده نباید دارای دستورات کنترلی Ùˆ حلقه یا لوپ مثل آنچه در فلوچارت برنامه Ù…ÛŒ بینیم باشد.

2-     نمودار جریان داده نباید دارای خطوط متقاطع باشد(دارای وضوح کافی Ùˆ قابل فهم برای مدیریت سازمان Ùˆ ........)

3-     نام گذاری ها باید در عین سادگی مفهوم فرایند ها یا نهادها یا فایل ها یا جریان داده ها را به حد کمال القا نماید.

4-     داده ها باید محافظت شوند یعنی تا یک داده درست وارد فایلی نشده داده ای از فایل خارج نشود.

5-     نمودار dfd نباید دارای جریان داده ای باشد Ú©Ù‡ خود به تعدادی جریان داده تبدیل شود

6-     نمودار dfd نباید دارای جریان داده ای باشد Ú©Ù‡ به عنوان سیگنالی برای فعال کردن فرایندی بکار رود.

چگونه با استفاده از روش مدل سازی نمودار جریان داده شروع به مدلسازی نماییم ؟

الف – سیستم را با یک فرایند مدل سازی(معمولا نام انتخابی ما برای سیستم جدید) می کنیم و نهادهای خارجی و ورودی و خروجی سیستم را رسم می نماییم . به چنین نموداری نمودار بستر (CONTEXT DIAGRAM)گویند .

ب- فرایندهای اصلی سیستم را رسم می نماییم (به نمودار حاصله نمودار DFD سطح بالا گفته می شود.) .مثال DFD سطح بالا در شکل 8-3 ص 173

ج -  فرایندهای اصلی را به فرایندهای کوچکتر Ùˆ فرعی تر تجزیه Ù…ÛŒ کنیم یا اصطلاحا نمودار DFD  Ø³Ø·Ø­ تفضیلی را رسم Ù…ÛŒ کنیم فرایندهای تجزیه شده شماره فرایند اصلی را همرا با یک اندیس در خود دارند(3/1-1/1)Ø´Ú©Ù„ 8-4 ص 174

د- هموار سازی و حذف بعضی عملیات یا فرایندهای غیر ضروری

تفاوت بین DFDهای منطقی با DFD های فیزیکی :

نمودارهای DFD منطقی نشان Ù…ÛŒ دهند Ú†Ù‡ چیزی اتفاق Ù…ÛŒ افتد ولی نحوه اتفاق افتادن آنرا (دستی یا توسط کامپیوتریا توسط بخش خاصی از سازمان  Ùˆ.. )را ذکر نمی کنندولی DFD هایی Ú©Ù‡ چگونگی انجام یافتن کار را بیان Ù…ÛŒ کنند نمودارهای جریان داده فیزیکی نام دارند.تحلیلگران برای انجام طراحی یک مدل فیزیکی Ù…ÛŒ سازندو سپس انرا به مدل منطقی تبدیل مینمایند.در واقع dfd های نوع فیزیکی عملیات سیستم را نشان داده Ùˆ تعیین Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ این عملیات توسط کدام قسمت از سیستم قرار است انجام شوند یا اصلا لزومی به مکانیزه کردن آن هست یا نه؟

نام گذاری فرایندها : نام فرایند باید بصورت یک عبارت واضح عملکرد فرایند را تشریح کند(نباید کلی باشد نام گذاری درست فرایندها و جریان های داده در موفقیت DFD خیلی نقش دارد.در مورد انبار داده ها هم همین طور است یعنی اسامی باید دارای بار معنوی لازم باشند در عین سادگی لغوی

تعداد فرایندها در یک DFD خوب بین 5 تا 9 فرایند است البته این اعداد ثابت نیست و بستگی زیاد با نوع سیستم و سلیقه و خلاقیت سیستم آنالیست دارد

نمودارهای E-R برای مدلسازی داده ها کاربرد دارد Ú©Ù‡ مشکلتر از مدلسازی  فرایندها با Ú©Ù…Ú© DFD هاست اما هر دو نواقص همدیگر را کامل Ù…ÛŒ کنند

یک نمودار E-R از 3 قسمت تشکیل شده 1- نهادها یا اشیای مستقل در موسسه Ú©Ù‡ معمولا بهتر است با نام (اسم )مشخص Ù…ÛŒ شوند  2- رابطه ها Ú©Ù‡ تعامل معنی داری بین نهادهای سیستم هستند(معمولا با فعل مشخص Ù…ÛŒ شوند) 3- صفات Ú©Ù‡ ویژگی های نهادها Ùˆ رابطه ها هستند مثلا رابطه بین دو نهاد "پروژه" Ùˆ نهاد "افراد" در سیستم از نوع" شرکت داشتن" است .هر نهاد Ù…ÛŒ تواند به بیش از یک رابطه وصل باشد

نمودار های E-R هم مثل نمودار های DFD شامل نمادهایی است برای مثال لوزی برای رابطه و مستطیل برای نهاد و دایره برای صفات نهادها و رابطه ها برای مثال صفات نهاد" مشتری " عبارتست از نام نام خانوادگی و...... که داخل دایره نوشته و به نهاد "مشتری " پیوند می زنیم .

بعد از رسم نمودار E-R لازم است کاردینالیتی  یا چند به چندی رابطه را تعیین کرده Ùˆ روی نمودار بنویسیم یعنی تعیین کنیم رابطه از نوع چند به چند است مثلا یک مدیر Ù…ÛŒ تواند N پروژه را مدیریت کند اما هر پروژه تنها Ù…ÛŒ تواند توسط یک مدیر مدیریت شود لذا کاردینالیتی این رابطه بین دو نهاد مدیر Ùˆ پروژه از نوع 1-N است

مجموعه رابطه های مشتق شده نباید در نمودار E-R ظاهر شود یعنی مثلا دو رابطه داشته باشیم که یکی از آنها تلویحا شامل دیگری نیز بشود

بنام خدا

موضوع :مرحله سوم –طراحی –طراحی معماری –واسط کاربر

از انجا Ú©Ù‡ موضوع اصلی مورد بحث ما سیستم های اطلاعاتی ساختیافته است لذا ما به مدلسازی  object oriented یا شیئ گرا  Ùˆ موضوعات مرتبط با آن نمی پردازیم Ùˆ وارد مرحله بعد یعنی طراحی Ù…ÛŒ شویم .

بعد از مرحله تعیین مشخصات سیستم که با استفاده از برخی تکنیکهای جمع آوری اطلاعات سازمان مربوطه مثل مصاحبه یا پرسشنامه وغیره منجر به تولید مدلهای تحلیل و خواسته می شد نوبت به مرحله طراحی می رسد این مرحله شامل دو قسمت طراحی معماری (واسط کاربر- بانک اطلاعاتی –برنامه)و طراحی تفضیلی (طراحی جزئیات پیاده سازی فیزیکی )می باشد .

طراحی معماری - کل سیستم و بخشهای منطقی سیستم را معرفی می کند و طراحی تفضیلی در رابطه با جزییات پیاده سازی فیزیکی سیستم صحبت می کند برای نمونه ساختار رکوردهای اطلاعاتی مستعمل در تراکنش هاو ...

واسط کاربر :

از آنجا Ú©Ù‡ در سازمان بیشتر وقت کاربران صرف ذخیره یا بازیابی اطلاعات از کامپیوتر ها Ùˆ یا انجام تراکنش ها Ù…ÛŒ شود یا برای مثال کاربران اشیای مصنوعی سازمان را Ù…ÛŒ سازند(گزارشات –فرم ها Ùˆ...) لذا اهمیت کار با واسطهای کاربر معلوم Ù…ÛŒ گردد.از انجا Ú©Ù‡ فعلا بیشتر صحبت ما روی سیستم های ساختیافته Ú©Ù‡ رفتاری از پیش تعیین شده دارند متمرکز است لذا با فناوری های بسیار پیشرفته برای ایجاد تعامل کامپیوتر با انسان کاری نداریم Ùˆ به واسطهای ساختیافته Ù…ÛŒ پردازیم یعنی بعضی مشخصات واسطهای کاربر را بیان Ù…ÛŒ کنیم تا طراح دید بهتری از موضوع کار خود یعنی طراحی واسط در وحله اول Ùˆ طراحی های بانک اطلاعات Ùˆ برنامه در مراحل بعدی  پیدا کند –

ویژگی های یک واسط کاربر خوب :

- واسط طراحی شده باید یک تعامل یا ارتباط متقابل ساده Ùˆ در عین حال بهینه  را بین کاربر Ùˆ سیستم اطلاعاتی جدید سازمان یا بعبارت Ú©Ù„ÛŒ با کامپیوتر برقرار نماید .طوریکه کاربر براحتی به اهداف خویش (کیفیت  سرعت Ùˆ دقت  بالا در کار)برسد .

      - یک واسط کاربر خوب Ú©Ù‡ معمولا بهتر است تا آنجا Ú©Ù‡ امکان دارد گرافیکی Ùˆ کاربرپسند باشد باید بتواند         Ø¨Ø®ÙˆØ¨ÛŒ داده ها را ذخیره کرده Ùˆ در موقع لزوم عملیات بازیابی را انجام دهد .

     یک واسط کاربری خوب باید براحتی از عملیات روزانه سازمان مثل تولید اشیای مصنوعی ( گزارشات   Ø¨ÙˆØ¯Ø¬Ù‡ Ùˆ... –فرم ها Ùˆ...)  Ùˆ تغییرات Ùˆ تبدیلات روی آنها پشتیبانی نماید ضمن اینکه از تعاملهای گروهی Ùˆ انجام  ØªØ±Ø§Ú©Ù†Ø´ ها نیز باید پشتیبانی نماید.

-         یک واسط کاربری خوب باید تا آنجا Ú©Ù‡ امکان دارد فاصله شناختی را کاهش دهد این فاصله یعنی تفاوت بین مدل ذهنی کاربر با آنچه روی مونیتور بعنوان فضای کاری مطرح است Ù…ÛŒ باشد ینی واسط کاربر باید مدل ذهنی کاربر راجامه عمل بپوشاند البته یک واسط خوب واسطی است Ú©Ù‡ سلیقه های مختلف اکثر کاربرانش را ارضا نماید Ùˆ همه را از عملکرد سیستم راضی نگهدارد. یعنی طراح باید در طراحی واسط کاربر تلاش نماید با بهره گیری از تکنیکهای نمایشی(پنجره ها یا منوها – منوهای باز شونده –الگوها یا template – پیام ها Ùˆ فرمانها Ùˆ... مدلهای ذهنی کاربران را پشتیبانی نماید.

-         یک واسط کاربری خوب باید تا آنجا Ú©Ù‡ امکان دارد تکنیکهای کاهش خطا را بکارگیرد تا داده های غلط از طرف کاربر وارد سیستم نشود Ùˆ یا اگر شد با اعلان های مناسب او را راهنمایی داده Ùˆ به دادن داده های درست هدایت نماید برای مثال واسط کاربری میتواند استفاده از صفحه کلید را بسیار محدود کند (y or n) در این حالت فقط دو کلید از صفحه کلید کار خواهند کرد Ùˆ نه بیشتر.تمهیداتی از این نوع کاهش خطا را بدنبال داردکه در نهایت بنفع کاربر است .

   - اگر مفهوم چند رسانه ای(multimedia) بنحو مطلوبی در واسط کاربر بکار گرفته شود در ایجاد  حد       Ø§Ú©Ø«Ø±Ø±Ø¶Ø§ÛŒØª مطلوب نقش موثری خواهد داشت .

-         بعقیده بسیاری مهمترین فعالیت طراحی سیستم بهبود تعامل از طریق یک واسط بهینه است (human – computer interaction=hci).دلیل این امر ساده است بسیاری از کاربران اصلا دلشان نمی خواهد با جزییات نرم افزاری یا سخت افزاری سیستم آشنا باشند یا مطلبی را در ذهن خود جای دهند Ùˆ یا اینکه وقتی را صرف جزییات نمایند  اینگونه افراد فقط Ù…ÛŒ خواهند کامپیوتر کارشان را بنحو احسن در اسرع وقت Ùˆ با کیفیتی بسیار بالا انجام دهد  لذا یک واسط کاربری خوب Ù…ÛŒ تواند برای این افراد بسیار مفید Ùˆ کارساز باشد. اصولا شاید یکی از دلایل همه گیر شدن کامپیوتر همین باشد .در طراحی معماری خواسته های واسط کاربر بطور Ú©Ù„ÛŒ(ورودی Ùˆ خروجی Ú©Ù‡ واسط کاربر باید آماده کند) بیان Ù…ÛŒ شود Ùˆ در طراحی تفضیلی به جزییات پیاده سازی فیزیکی آن (مثل موقعیت فیلدهای اطلاعاتی Ùˆ...)Ù…ÛŒ پردازیم .

-          

برای اهداف مختلف ممکن است روشهای مختلفی برای تعامل انتخاب گردد برای مثال اگر برای یک تراکنش لازم باشد بعضی مشخصات را وارد نماییم استفاده از فرم ها یا template ها مناسب تر است زیرا تمام اطلاعات وارد شده در آن واحد روی مونیتور دیده می شوند ولی برای اعمال تغییرات بهتر است از منو استفاده شود.

بنام خدا –فصل طراحی –طراحی بانک اطلاعات و طراحی برنامه

(توضیحات تکمیلی در کلاس و در صفحات کپی شده از کتاب )

بخش مهمی از مشخصات طراحی به طراحی بانک اطلاعات سیستم برمی گردد Ú©Ù‡ از آن در طراحی تفضیلی استفاده Ù…ÛŒ شودیعنی برای لحاظ کردن جزییات پیاده سازی فیزیکی  سیستم . در این مرحله ابتدا نمودار E-R  ØªÙ‡ÛŒÙ‡ شده در مرحله تعیین مشخصات به مجموعه ای از انواع رکوردهای منطقی یا LRS  ØªØ¨Ø¯ÛŒÙ„ Ù…ÛŒ گرددکه خود دارای

تعدادی رکورد می باشدکه هر رکورد باید دارای نام منحصر بفردی باشد و از چند فیلد تشکیل شده ..

-الف -مراحل تبدیل نمودار  E-R  Ø¨Ù‡  LRS  ؟؟؟؟؟؟؟؟

 Ø¨ - رابطه های  1:N  ØªØ¨Ø¯ÛŒÙ„ به یک رکورد چون نهادهای واقع در اینگونه مجموعه نهادها فقط در یک رابطه شرکت دارند ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

ج – پیوندها  Ùˆ مالکیت رکوردها (رکوردهای مالک Ùˆ ...)؟؟؟؟؟؟؟؟

د- تبدیل ساختار رکورد منطقی به مجموعه ای از  رابطه ها Ùˆ تحلیل رابطه ای ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

ه- کاهش اضافات رابطه ها و تبدیل آنها به شکل های نرمال (1NF-2NF-3NF-BCNF-4NF-5NF)؟؟؟؟؟؟؟؟؟

مفهوم وابستگی تابعی و مشتق –تاپل –سطر –ستون –صفت – کلید رابطه – صفت غیر کلیدی -؟؟؟؟؟؟؟؟

طراحی برنامه

در طراحی. سومین ایتمی Ú©Ù‡ باید به آن پرداخت طراحی برنامه است Ú©Ù‡ قبلا نیز عنوان شد در مرحله تعیین مشخصات با استفاده از نمادهای تعریف شده توسط دماکرو (نمودارهای dfd )از dfd  Ù‡Ø§ÛŒ  فیزیکی یعنی همان dfd هایی Ú©Ù‡ علاوه بر نشان دادن فرایندها نحوه انجام آنها را نیز نشان Ù…ÛŒ داد dfd  Ù‡Ø§ÛŒ منطقی را  Ú©Ù‡ فقط انجام فرایندها را نشان Ù…ÛŒ داد ولی نحوه انجام آنها را نشان نمی داد استنتاج Ù…ÛŒ نمودیم

 Ø­Ø§Ù„ا در مرحله طراحی معماری در سومین ایتم مورد بررسی طراحی برنامه را مورد بررسی قرار Ù…ÛŒ دهیم Ú©Ù‡ بیان Ù…ÛŒ کند چگونه  یک فرایند در dfd  Ù…نطقی به یک ماژول برنامه یا کد تبدیل Ù…ÛŒ شود.از محاسن برنامه نویسی ماژولار Ù…ÛŒ توان به انعطاف پذیری برنامه سهولت بررسی Ùˆ پیدا نمودن اشکالات Ùˆ خطاهای برنامه Ùˆ رفع آنها(trace) Ùˆ در ضمن راحتی کار برنامه نویس اشاره کرد .

در این نوع برنامه نویسی هر فرایند در dfd  Ù…نطقی به یک یا چند ماژول برنامه یا پیمانه های برنامه یا بعبارتی دیگر زیر سیستم های کامپیوتری  تبدیل Ù…ÛŒ شود البته باید در این مرحله با در نظر گرفتن مشخصات سیستم تعیین کرد کدام قسمت از فرایندها باید بصورت دستی انجام پذیرد Ùˆ کدام باید بصورت مکانیزه ساخته شود .ملاحظات امکان سنجی از نقطه نظر تکنیکی –اقتصادی Ùˆ عملیاتی بکمک ما Ù…ÛŒ آیند تا مرزی برای مکانیزه کردن قسمتهایی از سیستم تعیین گردد.

بعبارتی دیگر تعیین می گردد آیا باید کل فرایندها مکانیزه شوند یا اینکه بعضی از فرایندها را نیز میتوان بصورت دستی انجام داد.گاها سیستم انالیست در گزارش خود قید میکند برای بعضی ملاحظات تکنیکی- اقتصادی یا عملیاتی کل سیستم باید بصورت دستی انجام شود.

برای توصیف معماری پیمانه- نمودارهای ساختاری مفید هستند Ú©Ù‡ در آنها پیمانه های سطوح بالاتر پیمانه های سطوح پایین تر را فراخوانی نموده Ùˆ اتصالات بین آنها جریان داده  بین پیمانه ها را نشان Ù…ÛŒ دهد هر پیمانه پارامترهایی را ارسال یا دریافت Ù…ÛŒ نماید Ú©Ù‡ باید در نمودار ساختاری ذکر گردد.ضمنا باید ترتیب اجرای پیمانه ها از Ú†Ù¾ به راست تنظیم گردد برای نمایش تکرار فراخوانی از فلش حلقه استفاده میکنیم برای نمایش تصمیم گیری نیز از نماد لوزی استفاده Ù…ÛŒ کنیم Ú©Ù‡ بیان Ù…ÛŒ کند یک پیمانه Ù…ÛŒ تواند تصمیم گیری کند Ú©Ù‡ یک پیمانه را فراخوانی نماید یا اینکه اینکار را نکند.

 Ø¯Ø± طراحی ساختیافته سعی میکنیم از پیچیدگی اتصال بین پیمانه های برنامه جلوگیری نماییم زیرا اگر هر پیمانه برنامه مستقل از دیگری باشد در نهایت فواید زیادی را عاید برنامه نویس Ù…ÛŒ نماید.پیمانه ها باید در بهترین وضع فقط داده ها را با هم مبادله نمایند Ùˆ از ارسال یا دریافت عناصر کنترلی مثل پرچم ها یا flag کد توابع Ùˆ سوییچ ها باید پرهیز شود تا نهان سازی اطلاعات نقض نشود .اگر پیمانه ها بخوبی طراحی گردند یعنی استقلال داده ای در آنها رعایت شود برنامه نوشته شده از روی این پیمانه ها(توابع ) بخوبی اجرا شده رفع خطا Ù…ÛŒ گردند Ùˆ قدرت اجرای بالایی دارند در ضمن ساختار برنامه کلاسیک Ùˆ قابل استفاده است –یعنی نیاز های سیستم را بخوبی در اسرع وقت Ùˆ با کیفیتی بالا براورده Ù…ÛŒ سازند.